περί φωνών

Η αηδών άδει και η φωνή της λέγεται άσμα. Είναι το πουλί που κυριολεκτικά άδει, είναι το κατ’ εξοχήν ωδικό πτηνό, και εξ αυτού πήρε και το όνομά του. Αηδόνα σημαίνει άδουσα, τραγουδίστρια. Η μυθολογία θέλει την αηδόνα να αποτελεί τη απορνεωμένη ενσάρκωση της δύστυχης Πρόκνης, της αδελφής της Φιλομήλας που απορνεώθηκε επίσης σε χελιδόνα, κυνηγημένες και οι δυο από τον Τηρέα που έγινε τσαλαπετεινός.
Εκτός από την αηδόνα κανένα άλλο πτηνό δεν άδει, (καταχρηστικώς και όχι κυριολεκτικώς θεωρούνται κι άλλα πουλιά ωδικά). Οι δοξασίες όμως των ανθρώπων θέλουν και τον κύκνο να άδει υπέροχα, αλλά μόνον ολίγον προ του θανάτου του, το θρυλικό ``κύκνειο άσμα``.
Ο φρύνος (ο πράσινος βάτραχος) λαλάζει και η φωνή του λέγεται λαλασμός.
Ο γλάρος κράβει ή κρώζει και η φωνή του λέγεται κράγος και κρωγμός.
Ο γύπας γρυπάζει ή γρύζει και η φωνή του λέγεται γρυπασμός.
Ο σπουργίτης και οι άλλοι στρουθοί που ανήκουν στην οικογένεια των σπιζιδών, όπως είναι ο σπίνος, η καρδερίνα, το γαρδέλι, ο φλώρος ή φιόρι ή σπίζα ή χλωρίδα ή καναρίνι και όλη η τεράστια οικογένεια αυτών των πουλιών σπίζουν ή σπινθίζουν και η φωνή τους λέγεται σπίζα ή σπιζιθμός ή σπινθισμός.
Ο τέττιγας, δηλαδή ο τζίτζικας, τερετίζει και ζιζινίζει και βαβράζει και η φωνή του λέγεται τερέτισμα και ζιζίνισμα και βαβρασμός. Πρέπει βέβαια να πούμε πως από το μονότονο του ζιζινίσματος+ ζι ζι ζι ζι που κάνουν οι τέττιγες, πήραν την ονομασία <ζίζικες> τζίτζικες.
Ο παπαγάλος μιμούμενος τα έξωθεν ακούσματα τα επαναλαμβάνει ή τα παπαγαλίζει, όπως λέγεται και αυτό ονομάζεται παπαγαλία ή ψιττακισμός από την επίσημη ονομασία του παπαγάλου που λέγεται ψιττακός. Πιστεύω πως η γραφή θα μπορούσε να είναι και ψηττακός δηλαδή γλωσσάς, διότι εννοιολογικά ταυτίζονται, αφού ψιττάκεια στη γλώσσα του Ησύχιου είναι ειδος γυναικείου υποδήματος, δηλαδή σανδάλι.

Ας αναφέρουμε τέλος και τον έμφρονα άνθρωπο που κυρίως λέγει και ομιλεί και η φωνή του λέγεται λόγος και ομιλία. Ο άνθρωπος όμως με τις απεριόριστες δυνατότητες του νου και του λεκτικού του οργάνου αγορεύει, φθέγγεται, εκφράζεται, λαλεί μυθείται, βοά, φωνάζει, άδει, ψάλλει, φλυαρεί, φληναφεί κραυγάζει, κηρύσσει, αποκηρύσσει, στομφάζει, τραγουδά, αινεί, επαινεί, υμνεί, υβρίζει, αδολεσχεί, διαλέγεται, ενέπει, κατηγορεί, απολογείται, δικαιολογείται, καταλογίζει, καλεί, αποκαλεί, παρακαλεί, ομολογεί, συνομολογεί, λογομαχεί, λογοτεχνεί, λογοδοτεί.
Ακόμη λογιωτατίζει, λογοδιαρρέει, λογοκρίνει, λογολεσχεί, λογοπαίζει, λογοπλοκεί, λογοφέρνει, λοιδορεί, μέλπει, μελωδεί, μεμψιμοιρεί, μέμφεται, μηνύει.
Πληροφορεί, καταγγέλει, μοιρολογεί, μονολογεί, υπαινίσσεται, μυθολογεί, παραμιλά, παραγγέλλει.
Ψεύδεται, χυδαιολογεί, δημηγορεί, δημοκοπά, αυθαδιάζει, τσιρίζει, σφυρίζει, χωρατεύει,.
Και ακόμα, φιλολογεί, υψαγορεί, συνηγορεί, συζητεί, στριγκλίζει, στιχουργεί, σκανδαλολογεί, παρακαλεί, συμφωνεί, διαφωνεί, κακολογεί, διηγείται, ψέγει, κολακεύει, θρηνεί, κομπάζει, υπερφρονεί, ψιθυρίζει, ωρύεται, βλασφημεί, επευφημεί, εύχεται, δοξάζει, κωτίλλει, κομπορρημονεί, κολακεύει, αποφαίνεται και τόσα άλλα θα μπορούσε κανείς να αναφέρει για το μικρό ασήμαντο θεό που λέγεται άνθρωπος - υπεράνθρωπος - ανθρωπίσκος.

Από την «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» τεύχος 75